እስራኤል ማን ናት? አይሁዶችስ  እነማን ናቸዉ?
(WHO IS ISRAEL?)
Original English By Norman Manzon
Translation by Zemen Endale Lashetew

1.    መግቢያ

በብዙ ምክንያቶች የምናጠናዉን ርእሰ ጥናት በማብራራት መጀመር አለብን፤እስራኤል ማን ናት? አይሁድስ እነማን ናቸዉ? እብራዉያንስ እነ ማን ናቸዉ?

2.    እስራኤል ማን  ናት?

ሀ. ሕዝብ እንዴት ይጠራል?

በመጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ ብዙ ጊዜ ሕዝቦች የሚወሰኑት በተፈጥሮአቸዉ በወንድ የዘር ሐረግ ነዉ፤ በመጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ በወንድ የዘር ሐረግ ለመጠራቱ ግልጽ ነዉ፤ ለምሳሌ ዘፍ 10፡5 ከእነዚህም የአሕዛብ ደሴቶች ሁሉ በየምድራቸው በየቋንቋቸው በየነገዳቸው በየሕዝባቸው ተከፋፈሉ፤  ከዚህ ቁጥር በፊት በኋላም ያለዉን ክፍል ስንመለከት በወንድ የዘር ሐረግ ሲጠራ እናያለን፤ ለምሳሌ ቁ.6  የካምም ልጆች ኩሽ፥ ምጽራይም፥ ፉጥ፥ ከነዓን ናቸው።

ኩሽ፡- የዘር ሐረጉ ከኑቢያ እና ኢትዮጰያ ጋር ይገናኛል

ምጽራይም፡- የታወቀ የእብራዉያን ስም ሲሆን በላይኛዉና በታችኛዉ ግብጽ…ይህም የሚገኘዉ በሰሜን አፍሪካ…ከነዓን እርሱም የከነናዉያን አባት ነበር፤

በመጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ የካም ልጅ ማለት የቀደሙ ሕዝቦች አባቶች ነበሩ ብዙ ጊዜ ‹‹ሕዝብ›› የሚለዉ ቃል ከአገር ጋር የሚያያዝ ሲሆን በዚህ የጥናት መጽሐፍ ግን ሕዝብ  የሚለዉ በመጀመሪያ የሰዉ ዘር በሙሉ ከአንድ የጋራ አባት እንደመጣ እንመለከታለን፤

ለ. የእስራኤል ሕዝብ እንዴት ተመሰረተ?

የእስራኤል ሕዝብ በወንድ የዘር ሐረግ የተወሰነ ነዉ፤ እግዚአብሔር አብርሃምን ጠራዉ እና ከእርሱ ጋር ቃልኪዳን አደረገ በእርሱ ታላቅ ሕዝብ እንደሚፈጠር ተናገረ (ዘፍ 12፡1-2) ከአብርሃም ልጆች በመቀጠል ወደ ይስሀቅ ተሻገረ (ዘፍ 26፡2-5) የይስሀቅ ልጆች ያዕቆብና ኤሳዉ ከዚያም እግዚአብሔር ወደ ይስሀቅ ልጅ ከያዕቆብ ጋር ቃል ኪዳን አደረገ( ዘፍ 28፡13-15) በመቀጠልም የያዕቆብ ስም እስራኤል ሆኖ ተለወጠ ( ዘፍ 32፡28) ከዚያ ጀምሮ እስራኤል በወንድ የዘር ሐረግ ሲጠሩ  በእስራኤል ሲጠራ የነበረዉ ስም ዘሮቹ ደግሞ እስራኤላዉያን ተባሉ፤ይህም አገሪቱ የምትጠራበት ስም ሆነ የእስራኤልም ልጆች ለእህል ሸመታ ከመጡቱ ጋር ገቡ፤ በከነዓን አገር ራብ ነበረና (ዘፍ42፡5፣ 45፡21፣46፡5 ዘጸአት23፡17፣ 1ዜና 2፡1) ከዚያም ሕዝቡ  እርሱ በሕይወት በነበረ ጊዜ ‹‹እስራኤል›› ተባለ፤( ዘፍ 34፡7)

ነገር ግን አንድ ሰዉ እናቱ እስራኤል ሆና አባቱ አሕዛብ ቢሆንስ? በርግጥ ይህ ሰዉ በአባቱ አገር ነዉ የሚጠራዉ አንድ ሰዉየዉ ግን ራሱን ከእስራኤል ጋር ራሱን ማመሳሰል ከፈለገ በእግዚአብሔር አይን ሲታይ እስራኤል መሆን ይችላል፤ ለምሳሌ ጢሞቲዎስን መመልከት እንችላለን (ሐዋ 16፡1-3)

ጳዉሎስ በነጻነት ጢሞቲዎስን አስገረዘዉ ምክንያቱም እናቱ አይሁድ ነበረችና መገረዝ ደግሞ የግድ ነዉ ምክንያቱም እግዚአብሔር ከአብርሃም ጋር የገባዉ ቃል ኪዳን ስለሆነ ዘፍ (17፡12-14)

( የሙሴ ኪዳን በመስቀል ላይ አይሰራም ወደዚህ መጥቶ ሊሰራ አይችልም የአብርሃም ኪዳን እስካሁንም ይሰራል) በሚያከራክር መልኩ ጳዉሎስ  ቲቶን ለማስገረዝ እምቢ አለ፣ ምክንያቱም ከአይሁድ የሆነ ቤተሰብ ስለሌለዉ ነዉ፤( ገላ 2፡1-5 ቁ.3) አንድ ሰዉ አይሁድ እናት ኖሮት አባቱ ግን አሕዛብ ከሆነ  እርሱ ወይም እርስዋ ወደ እስራኤል ሕዝብ የመቀላቀል እድል አለዉ በእግዚአብሔር አይን ሲታይ እስራኤል እንደሆነ ነዉ፤ በወንድ ጉዳይ መቀላቀል የሚችለዉ በመገረዝ ነዉ፤እርሱ ወይም እርስዋ እስራኤል መሆን ካልፈለገች በአባትዋ ወንድ የዘር ሐረግ አሕዛብ ሆኖ ይቀራል፤

ሁሉንም ወደ ቤት ለማምጣት አንድ  ሰዉ እስራኤላዊ ለመባል የአብራሃም የይስሀቅና ያዕቆብ ዘር ሆኖ በወንድ የዘር ሀረግ መጠራት አለበት፤ አንድ ሰዉ ግን አይሁዳዊ እናት ኖሮት አባቱ አሕዛብ ከሆነ እና ራሱን ከእስራኤል ጋር ካመሳሰለ ይህ ሰዉ በእግዚአብሔር አይን ሲታይ እስራኤል ነዉ፤ እስራኤላዊ ለመሆን መገረዝ  የግድ ነዉ፤

አይሁዳዊነት ከመጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ ከተጠቀሰዉ የሚለየዉ ነገር አለ፤ ማህበራዊም ነዉ፣አይሁዳዊነት ብሔር ነዉ፤አይሁዳዊነት ከብሔር በተጨማሪ ራሱን ከአይሁድ ሕዝብ ጋር ማመሳሰል ያስፈልገዋል፤ ከአይሁድ ሕዝብና ባህል ጋር ራሱን አብሮ ማስኬድ ይኖርበታል፤ ይህ ራስን ማመሳሰል ወደ አይሁድነት የመመለስ አንዱ ምልክት ሊሆን ይችላል፤ከአይሁድ ሕዝብ ጋር በጋብቻ መጣመር፣በማደጎ የአይሁድ ቤተሰብ እንዲሆን በማድረግና የመሳሰሉት፣ መጽሐፍ ቅዱስ ከሁለቱ አንደኛዉን መንገድ ብቻ የሚከተል ነዉ፤ ማህበራዊዉ ትንታኔ አልተጠቀሰም፤እንደ መጽሐፍ ቅዱስ የአብርሃም፣ የይስቅና ያዕቆብ ዘር የሆነ ብቻ አይሁዳዊ እንደሆነ ነዉ የሚናገረዉ፤ እንደ ማህበራዊ ጥናት ትርጉም አንድ የአየርላንድ ዜጋ  የሆነ ሰዉ ከአይሁድ ቢያገባና ወደ አይሁድነት ቢለወጥ በተመሳሳይ የአየርላንድን ባህል ሊይዝ ይችላል፤ባህሉና ከአይሁድ የወረሰዉ ነገር ተጋብተዋል እንደገና የተለወጠበት ባህል አለ፤ እርሱ በማህበራዊ ነገር አይሁዳዊ ነዉ ወይስ አየርላንዳዊ ነዉ? እንደጠያቂዉ ሁኔታ ይወሰናል!

ቁልፉ ነጥብ የተነሳዉ በማህበራዊ ትርጉም አይሁዳዊነት ሲተረጎም ነዉ፤ በማህበራዊ ጥናት አይሁዳዊነት የማይጠቅምና ትርጉም አልባ ነዉ፤ መጽሐፍ ቅዱሳዊዉ አይሁድነት ትርጉሙ እንደሚከተለዉ ይቀርባል፤እግዚአብሔር እንዳለዉ በደም አይሁዳዊ መሆን ለሁሉም ሰዉ የሚሆን አይደለም፤ በማህበራዊ ጉዳይ አይሁዳዊ የሆኑ ግን የአብርሃም፣ይስሀቀና ያእቆብ በደም ያልተገናኙ ሊሆኑ ይችላሉ፤

ሐ. በምን ታሪካዊ ቅኝት ነዉ እስራኤል የተፈጠረችዉ?

1.    እስራኤል መቼ ተፈጠረች?

እስራኤል ከተመሰረተች በግምት 2000 ዓ/ዓ አካባቢ በአብርሃም፣ ይስሀቅ እና ያዕቆብ ነዉ

2.    ይህቺ የተፈጠረች እስራኤል መቼ ነዉ የጠፋችዉ?

ይህ ሁለት ነጥቦችን ያሳየናል፤

1.    አይሁዳዊነት የተገለጸዉ ወደፊት በሺህ አመተ መንግስት ጊዜ የሚሆነዉን ጊዜ ነዉ ለምሳሌ (ዘካርያስ 8፡23) ፡-‹‹በዚያ ዘመን ከአሕዛብ ቋንቋ ሁሉ አሥር ሰዎች የአንዱን አይሁዳዊ ሰው ልብስ ዘርፍ ይዘው፦ እግዚአብሔር ከእናንተ ጋር እንዳለ ሰምተናልና ከእናንተ ጋር እንሂድ ይላሉ››

1.ኢሳ 65፡20 በሺህ አመቱ ጊዜ የሚወለዱ ልጆች፡-…‹‹ወይም ዕድሜውን ያልፈጸመ ሽማግሌ አይገኝም’’

ከእነዚህ ነጥቦች የተነሳ እስራኤላዉያን እስከ ሺህ አመተ መንግስቱ ጊዜ ድረስ ልጆችን ይወልዳሉ፤

የእስራኤል ሕዝብ የተጀመረዉ በ2000ዓ/ዓ ሲሆን እስከ ሺህ አመቱ ድረስ ይቀጥላል

3.አይሁዶቸ እነማን ናቸዉ?

 ‹‹አይሁድ››እና ‹‹እስራኤል›› የሚሉትን ቃላት እያቀያየርሁ እጠቀማለሁ፤ ይህ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ጠቀሜታ አለዉን?

1.    የ ‹‹አይሁድ›› ትርጓሜ

ዮሐ 4፡9 ‹‹ለዚህ ሳምራዊቲቱ፦ አንተ የይሁዳ ሰው ስትሆን ሳምራዊት ሴት ከምሆን ከእኔ መጠጥ እንዴት ትለምናለህ? አለችው፤ አይሁድ ከሳምራውያን ጋር አይተባበሩም ነበርና›› በዚህ ክፍል ዉስጥ አሕዛብ ኢየሱስን የሚያዩት አይሁዳዊ እንደሆነ ነዉ እርሱም አልካደም፤ እስራኤላዊዉ  ዮሐንስም ኢየሱስን ሲገልጸዉ የኢየሱስ ብሔር አይሁድ እንደሆነ ነዉ፤ ዮሐ 18፡35 ጲላጦስ መልሶ፦ እኔ አይሁዳዊ ነኝን? ወገኖችህና የካህናት አለቆች ለእኔ አሳልፈው ሰጡህ፤ ምን አድርገሃል? አለው። እዚህ ጋ እንደምናየዉ ኢየሱስ ብሔሩ አይሁድ እንደሆነ ነዉ እርሱም አልካደም፤

ሐዋ 21፡27-28 ሉቃስ አይሁዶች እስራኤላዉን እንደሆኑ ተናግሯል ሰባቱ ቀንም ይፈጸም ዘንድ ሲቀርብ ከእስያ የመጡ አይሁድ በመቅደስ አይተውት ሕዝብን ሁሉ አወኩና፦ የእስራኤል ሰዎች ሆይ፥ እርዱን ሕዝብን ሕግንም ይህንም ስፍራ ሲቃወም ሰውን ሁሉ በየስፍራው የሚያስተምረው ሰው ይህ ነው፤ ጨምሮም የግሪክን ሰዎች ደግሞ ወደ መቅደስ አግብቶ ይህን የተቀደሰ ስፍራ አርክሶአል ብለው እየጮኹ እጃቸውን ጫኑበት።

ያ በጥላቻ የተሞላዉ ሕዝብ ጳዉሎስም ራሱን እንደ እስራኤል ሰዉ አድርጎ ነበር በመጮህ አይሁዳዊ ነኝ አለ (ቁ. 39) እና ፊሊ 3፡5 ላይ ራሱን ሲገልጽ በስምንተኛ ቀን የተገረዝሁ የእስራኤል ወገን…

በእነዚህ ክፍሎች ዉስጥ ግልጽ በሆነ ሁኔታ በአሕዛብ አስተሳሰብ፣የማያምኑ አይሁዳዉያን፣የኢየሱስ ደቀመዛሙርት፣ እና ኢየሱስ ራሱ አይሁዳዊ እና እስራኤላዉያን አንድ አይነት መሆናቸዉን ነዉ የሚያዉቁት፤ ጳዉሎስን ከመስቀሉ በኋላ የሆነ አማኝ ማለት ተገቢ አይደለም፤ የአሕዛብ ሐዋርያ ቢሆንም ራሱን አይሁዳዊና እስራኤል አይሁድ አድርጎ ነዉ፤

አይሁድ የእስራኤል አባልና ወገን ነዉ፤ አይሁድ ማለት ሰፋ ባለዉ በመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉም ከእስራኤል አገር/ወገን/ ጋር ተመሳሳይ ነዉ፤

2.    አይሁድ የአይሁድን ማንነት ሊያጣዉ ይችላልን?

ሀ. ከምድራቸዉ ዉጭ የሚኖሩ አይሁዶች

በበአለ ሃምሳ እለት የተገኙ አይሁዳዉያን ከሮም የመጡ ጎብኚዎች እና ከአሕዛብ ወደ አይሁድነት የተለወጡ ናቸዉ (ሐዋ 2፡10)

ከምድራቸዉ ዉጭ የሚኖሩ አይሁድ አሁንም አይሁዳዉያን እንደሆኑ ይታሰባሉ፤

ለ. ጣኦታትን የሚያመልኩ አይሁዶች

እንዲህም ሆነ ጌዴዎን ከሞተ በኋላ የእስራኤል ልጆች ተመለሱ፥ በኣሊምንም ተከትለው አመነዘሩ፤ በኣልብሪትንም አምላካቸው አደረጉ የእስራኤልም ልጆች በዙሪያቸው ከነበሩት ከጠላቶቻቸው ሁሉ እጅ ያዳናቸውን አምላካቸውን እግዚአብሔርን አላሰቡትም፤ መሳፍንት 8፡33-34

በአልን የሚያመልክ እስራኤላዉያን እስራኤላዉያን እንደሆኑ ይታሰባሉ፤ከብዙ  የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች ዉስጥ ይህ አንዱ ነዉ፤በመጽሐፍ ቅዱስ አስተምህሮ ዉስጥ አንድ ሰዉ ከእስራኤል ተወልዶ እስራኤላዊ በየትኛዉም ምክንያት ማንነቱን ያጣል የሚል አለ?

3.    ‹‹አይሁዶች›› ይህን ቃል ኢየሱስና ደቀመዛሙር ተጠቅመዋል

ሀ. ጥያቄ የሚሆኑ ክፍሎች

እስኪ ለጥቂት ጊዜ በአዲስ ኪዳን በተለይም ዮሐንስ ወንጌልና የሐዋርያት ስራን እንመልከት፤ ‹‹አይሁዶች›› እነዚህን ነገሮች ሲጠቀሙ ጥቂቶችን ወደ መደነቅ ያመጣል በርግጥ ኢየሱስ ዮሐንስና ሌሎች ደቀመዛሙርት ራሳቸዉን ከእስራኤል ወገን በጥቂቱ ራሳቸዉን ያገለሉ ነበሩ፤ አራት የሚሆኑ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎችን እንመልከት፤

ዮሐ2፡18፣ 20፡18፣ 20 ስለዚህ አይሁድ መልሰው፦ ይህን ስለምታደርግ ምን ምልክት ታሳየናለህ? አሉት…ስለዚህ አይሁድ፦ ይህ ቤተ መቅደስ ከአርባ ስድስት ዓመት ጀምሮ ይሠራ ነበር፥ አንተስ በሦስት ቀን ታነሣዋለህን? አሉት

ዮሐንስ 5፡16፣18፡16 ስለዚህም በሰንበት ይህን ስላደረገ አይሁድ ኢየሱስን ያሳድዱት ነበር ሊገድሉትም ይፈልጉ ነበር….እግዚአብሔር አባቴ ነው ስላለ፥ ስለዚህ አይሁድ ሊገድሉት አብዝተው ይፈልጉት ነበር።

ዮሐ 11፡55 የአይሁድም ፋሲካ ቀርቦ ነበር። ብዙ ሰዎችም ራሳቸውን ያነጹ ዘንድ ከፋሲካ በፊት ከአገሩ ወደ ኢየሩሳሌም ወጡ

ዮሐ 13፡33 ልጆች ሆይ፥ ገና ጥቂት ጊዜ ከእናንተ ጋር ነኝ፤ ትፈልጉኛላችሁ፤ ለአይሁድም፦ እኔ ወደምሄድበት እናንተ ልትመጡ አይቻላችሁም እንዳልኋቸው፥ አሁን ለእናንተ ደግሞ እላችኋለሁ፤

ለ. ገለጻዎች

አይሁድ የሚለዉን ትርጓሜ  እንዳየነዉ ኢየሱስና ደቀመዛሙርቱ አይሁድ መሆናቸዉን አልካዱም ከአይሁድ ወንደሞቻቸዉ ራሳቸዉን አላራቁም፤ክፍሉ ግን ገለጻ ይፈልጋል፤

ኢየሱስ አይሁድ ሲል ምን ማለቱ ነዉ በዮሐ 13፡33  እርሱ ሲናገር ለአይሁድም? ዮሐ 7፡32-34 ለፈሪሳዉያንና ለካህናት አለቆች ተናገረ፣የኋለኛዉ ቡድን ደገሞ ሰዱቃዉያን ናቸዉ፤ፈሪሳዉያንና ሰዱቃዉያን ትልቁ የሐይማኖት ተቋሞችን የመሰረቱና በአይሁድ መካከል የመፍረድ ስልጣን ያላቸዉ ናቸዉ፤ በሌላ ቃላት ኢየሱስ በአይሁዶች ዘንደ በእስራኤል የአይሁድ ባለስልጣን ተደርጎ ይታሰብ ነበር፤ ዮሐንሰ በአይሁድ ምን እነደተባለ ግልጽ ነዉ በዮሐ2፡18፣20 እና 5፡16፣18

ዮሐንሰ በአይሁድ ምን ተባለ በ11፡55  ይህቺን ሐረግ ተጠቀመ ‹‹የአይሁድም ፋሲካ ቀርቦ ነበር።››

1.    የአይሁድ ፋሲካ ነበር ምክንያቱም ለአይሁድ ሕዝብ እግዚአብሔር ያዘዘዉ ትዕዛዝ ነበር፤(ዘጸ 12) እና

2.    ከመስቀሉ በፊት ኢየሱስና ደቀመዛሙርቱ ራሳቸዉ አይሁዳዉያን መሆናቸዉንና ከሙሴ ሕግ በታች እንደሆኑ ፋሲካንም ማክበር እንዳለባቸዉ  ያዉቁ ነበር፤ ማቴ 26፡17-18

ዮሐንስ የአይሁድ ሕዝብ እንደሆኑ ብቻ ገለጸ

ሐ. ሌሎች ማስረጃዎችና አጠቃቀሞች

በፊሊጵስዮስ 3፡5 ላይ ጳዉሎስ ራሱን እስራኤላዊ እንደሆነ በአራት መንገድ ገለጸ 1) በስምንተኛ ቀን የተገረዝኩ 2)  ዋና እስራኤል 3) ከብንያም ነገድ 4) ከዕብራዉያን ዕብራዊ ( ዕብራይስጥ ተናጋሪ)…..

ገላ2፡11-13 ጳዉሎስ ጴጥሮስን ከአሕዛብ ጋር ሲያነጻጽር ጴጥሮስ አይሁድ እንደሆነ ተናገረ፤ ከሌሎች አይሁድ አማኞች ጋር ይገልጸዋል፤በርናባስም አይሁዳዊ ነዉ፤

የሚቀጥለዉ ጥቅስ ጳዉሎስ ጴጥሮስን በቀጥታ አይሁድ ይለዋል አንተ አይሁዳዊ ሳለህ በአይሁድ ኑሮ ያይደለ በአሕዛብ ኑሮ ብትኖር፥ አሕዛብ በአይሁድ ኑሮ ሊኖሩ እንዴት ግድ አልሃቸው?

ዮሐ 11፡31 ሲያጽናኑአት ከእርስዋ ጋር በቤት የነበሩ አይሁድም ማርያም ፈጥና እንደ ተነሣችና… በዚህ ክፍል ዮሐንስ አይሁድን የእስራኤላዉንን ዜግነት መግለጹ ነዉ

መ. ማጠቃለያ

1.    ኢየሱስ እና የእርሱ አይሁድ ደቀመዛሙርት አይሁድነታቸዉን ተናገሩ እንጂ አልካዱም 

2.    በጊዜዉ የተጠቀሙት ‹‹አይሁድ›› የሚለዉ ቃል  የሚገልጸዉ

ሀ) አገሩን በሙሉ

ለ) የአይሁድ ሕዝብ ስልጣን እና

ሐ) እያንዳንዱን እስራኤላዉያን

3.    ማንኛዉም የመጽሐፍ ቅዱስ ጸሐፊ ‹‹አይሁድ›› ወይም ‹‹እስራኤል›› የሚለዉ ቃል የሚገልጸዉ የአብርሃም፣ይስሀቅና ያእቆብን ዘሮች ነዉ፤

4.    አሕዛብ ሆነዉ ከአይሁድ ጋር የተባበሩ አይሁድ ተብለዉ ይጠራሉን?

በሩት 1፡16 ሩትም፦ ወደምትሄጅበት እሄዳለሁና፥ በምታድሪበትም አድራለሁና እንድተውሽ ከአንቺም ዘንድ እንድመለስ አታስቸግሪኝ፤ ሕዝብሽ ሕዝቤ፥ አምላክሽም አምላኬ ይሆናል፤

ሩት ሞአባዊት ናት ነገር ግን ወደ እስራኤል ምድር ሄደች ራስዋን በእስራኤል መንግስት /መስፍን/ ስር አስቀመጠች እስራኤላዊ ወይም አይሁድ ተብላ ተጠርታ አታዉቅም ነበር እርስዋ ሞአባዊት ናት (ሩት 1፡22፣ 2፡2፣21፣ 4፡5፣ 4፡10)፤

5.    አሕዛብ ወደ ይሁዲነት ተቀይረዉ አይሁዳዊ ተብለዉ ይጠራሉን?

በሩት መጽሐፍ ዉስጥ ሩት ብቻ አይደለችም ሕዝብሸ ሕዝቤ አምላክሽ አምላኬ ይሆናል ያለችዉ እርስዋ ብቻ አይደለችም ከሞአብ ወደዚያ ምድር ለመኖር የሄደችዉ ራስዋን ከእስራኤል አምላክ ስር አስገዛች ለሙሴ ሕግ ለመገዛት ወሰነች እስካሁንም ግን እስራኤላዊ ወይም አይሁዳዊ ተብላ አልተጠራችም ነገር ግን ሞአባዊት ናት፤

በመጽሐፍ ቅዱስ አሐዛብ ወደ ሙሴ ሕግ፣ፈሪሳዊነት ወይም ወደ አይሁዳዊ ስርአት ሲመጣ  የተለወጠ/ልዉጥ/ ይባላል፤ሩት በትዉልዷ ሞአባዊት ናት ነገር ግን ወደ ሙሴ ሕግ አይሁዳዊነት ተለወጠች፤

ማቴዎስ 23፡15፤ እናንተ ግብዞች ጻፎችና ፈሪሳውያን፥ አንድ ሰው ልታሳምኑ በባሕርና በደረቅ ስለምትዞሩ፥ በሆነም ጊዜ ከእናንተ ይልቅ ሁለት እጥፍ የባሰ የገሃነም ልጅ ስለምታደርጉት፥ ወዮላችሁ፤ ኢየሱሰ ከአሕዛብ ወደ አይሁድነት ትለዉጣላችሁ አላላቸዉም፤

ሐዋ 13፡43፤ እግዚአብሔርን የሚፈሩ አሕዛብ በምኩራብ ዉስጥ የሚሰበሰቡ አይሁዳዉያን ተብለዉ አልተጠሩም፤ ነገር ግን የተለወጡ ይባላሉ፤ ጉባኤውም ከተፈታ በኋላ ከአይሁድና ወደ ይሁዲነት ገብተው ከሚያመልኩ ብዙዎች ጳውሎስንና በርናባስን ተከተሉአቸው፥ እነርሱም ሲነግሩአቸው በእግዚአብሔር ጸጋ ጸንተው እንዲኖሩ አስረዱአቸው፤ እንዴት ነዉ እግዚአብሔርን የሚፈሩ ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የተለወጡትንና አይሁዳዉያንን መለየት የሚቻለዉ?

ሐዋ2፡10 የሙሴን ሕግ የሚከተሉ የተለያዩ ቡድኖች ወደ ኢየሩሳሌም በመሄድ በአለሃምሳን ለማክበር ተሰባስበዉ ነበር፤( ዘጸ 34፡18-23) የተለያየ ስም ነበራቸዉ ይኸዉም ከሮም የመጡ ጎብኚዎች፣ አይሁዶችና ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የተለወጡ ናቸዉ፤

ሐዋ6፡5 በመጀመሪያ ወደ ይሁዲነት የተለወጡ አሕዛብ ክርስቶስን ያመኑ አይሁዶች አይሁዳዉያን ተብለዉ አይጠሩም ነገር ግን የተለወጡ ይባላሉ፤ …ጢሞናንም ጳርሜናንም ወደ ይሁዲነት ገብቶ የነበረውን የአንጾኪያውን ኒቆላዎስንም መረጡ።

6.    አስቴር 8፡17

ለምሳሌ በብዙ በጣም ጥሩ በሚባሉ እትሞች ላይ ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የተለወጡ ሰዎች አይሁዳዉያን ተብለዉ ተጠርተዋል፤ ለምሳሌ ኒዉ አሜሪካ ስታንዳርድ መጸሐፍ ቅዱስ፣ ‹‹…አይሁድንም መፍራት ስለ ወደቀባቸው ከምድር አሕዛብ ብዙ ሰዎች አይሁድ ሆኑ›› ( አስቴር 8፡17)፤ የካሊበር ከይል ማብራሪያ መጽሐፍና የደሊች ‹‹አይሁዳዊ ለመሆን አይሁዳዊ ነኝ ብሎ መናገር›› አንዳንድ እትሞች ላይ እንዲህ አይነት ገለጻ ሲጠቀሙ የአይሁድን እምነት መቀበላቸዉን ለመግለጽ ነዉ፤( የቅርቡ እንግሊዝኛ ትርጉም) እና ራሳቸዉን አይሁዳዊ ብለዉ ጠሩ( እንግሊዝኛዉ ስታንዳርድ እትም) አንዳንድ እትሞች እንደ ዶ/ር ቻርለስ ራይሬ ‹‹  የአይሁድን እምነት የተቀበሉ እንደ ተለወጡ›› ( የራይሬ የመጽሐፍ ቅዱስ ጥናት)  እና ከሊልና ደሊች ልክ እንደ ላይኛዎቹ ‹‹ አይሁዳዊ ነኝ በሎ ከተናገረ›› ሲል የአስቴር መጽሐፍ የተጻፈበት ዘመን ከ 465 ዓ.ዓ ክስተቱ ከተከናወነ በኋላ ነዉ) ‹‹ አይሁድ›› ማለት የእስራኤል ዘሮች ናቸዉ፤ አንድ አይሁዳዊ የቂስ ልጅ የሰሜኢ ልጅ የኢያዕር ልጅ መርዶክዮስ የሚባል ብንያማዊ በሱሳ ግንብ ነበረ።( አስቴር 2፡5)

የትኛዉ ነዉ እጅግ ጥሩዉ ትርጉም? ሁለት ክፍሎች በተቃራኒ አቅጣጫ እየተጓዙ ነዉ፤

1.    ሚቲያሃዲም የሚባለዉ የእብራይስጡ ቃል ዪሂድ እንዲሁም ስርወ ቃሉ ይሁዲ ወይም ይሁዲም የሚለዉ ሲተረጎም ‹‹አይሁድ  እና አይሁዶች›› ተብሏል፤ ይህ በርግጥ ሚቲያሃዲም የሚለዉ ቃል የሚወስደን አይሁዶች ወደ ሚለዉ የቃል ፍቺ ነዉ፤

2.    እንዲሁም ሚቲያሃዲም የሚለዉ ቃል ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የተለወጡንም የሚያስብል ዕድል አለ፤

ሀ. ክፍሉ በግልጽ ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የተመለሱ ስለመሆናቸዉ ከተናገረ

ለ. ይህ ስነ ቃል ትርጓሜ የተሰጠዉ በዶ/ር ፍሩችትነባዉም ነዉ

ለሂትሂድ የሚለዉ ግሱ ( በኢንፊኒቲቭ መልክ ሚቲያሃዲም፣ ይህም ፓርቲሲጵል ይሆናል) ይህም ለሂተናተዝር ከሚለዉ ቃል ጋር ተመሳሳይ ትርጓሜ አላቸዉ፤ ቃሉ ትኩረት የሚያደርገዉ  የማንነት ብሔራቸዉን የሚቀይሩ ሳይሆን ሐይማኖታዊ ማንነታቸዉን መቀየራቸዉ ነዉ፤ ለሂተናዘር ማለት ወደ ክርስትና የሚለወጡ ሰዎችን የሚያሳይ ሲሆን ለሂትያሂድ ግን ወደ ይሁዲነት የሚለወጡትን የሚያመለክት ነዉ፤ የበለጠ ትክክል የሚሆነዉ ወደ ይሁዲነት የተቀየሩትን ነዉ፤ ይህ ማለት ግን በብሔር ማንነታቸዉ ወደ ይሁዲነት የተቀየሩትን ማለት ግን አይደለም፤

ሐ. በተለይ በአዲስ ኪዳን የአሜሪካዉ ስታንዳርድ  እትም መጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ አይሁድ እና አይሁዶች የሚለዉ ቃል 256 ጊዜ የተጻፈ ነዉ፤ አስቴር 8፡17 ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የተመለሱትን ‹‹አይሁዶች›› ብሎ ተርጉሞታል፤( የአዲስ  ኪዳን መጽሐፍ ዉስጥ እንደተገለጸዉ አይነት ግን አይደለም) ይህ ክፍል በተተካዉ ስነመለኮት ስንገመገመዉ ከዚህ በታች ያለዉን ጥናት እንመልከት)

መ. በዚህ ጥናት ዉስጥ  ኢየሱስ ‹‹አይሁድ›› ብሎ የተጠቀመዉን ቃል የእርሱ ደቀመዛሙርቱ የተረዱት በደም አይሁድ የሆኑትን ነዉ፤

ከላይ ያሉትን ነገሮች ግምት ዉስጥ ከተን ሚዛናዊዉ ትርጉም ሐይማኖት የቀየሩትን ነዉ፤ወደ ‹‹ይሁዲነት መለወጥ›› ማለት ወደ ‹‹ይሁዲነት መምጣት›› ማለት ነዉ ወይም ተመሳሳይ ናቸዉ፤ ከላይ ያሉ ትርጉሞች እንዳሉ ሆነዉ ለሂትያሂድ እና ለሂተናተዝር የሚሉትን ቃላት ማያያዝና የተሸከሙትን ትርጉም መመልከት፤ አይሁድና አይሁዶች የሚሉት ቃላቶች የሚያሳዩት ኢየሱስ የተጠቀመዉ በስጋና ደም ከአብርሃም፣ ይስሀቅና ያዕቆብ ዘር መሆን ነዉ፤

4.ዕብራዉያን እነማን ናቸዉ?

በመጀመሪያ ቃሉ የተገለጸዉ በዘፍ 14፡13 ላይ ሲሆን አብርሃም ዕብራዊ ነበረ፤በመቀጠል ዕብራዊ የሚለዉ ቃል የተጻፈዉ በግብጻዉያን ለእስራኤል የተሰጠ ስም ነዉ ዘፍ 39፡14 ዘጸ 1፡16 ወዘተ.)  ዮሴፍ እንዲህ አለ ‹‹እኔን ከዕብራውያን አገር ሰርቀው አምጥተውኛልና፤ ከዚህም ደግሞ በግዞት ያኖሩኝ ዘንድ ምንም አላደረግሁም›› ዘፍ 40፡15 ዮናስ ራሱን ዕብራዊ ብሎ ጠራ (ዮናስ 1፡9) እግዚአብሔር እስራኤላዉያንን ዕብራዉያን ብሎ ጠራ( ለምሳሌ ዘጸ 21፡2)፤ በሐዋ 6፡1 ሁለት የእስራኤላዉያን ቡድኖች ስሞች በግሪክ ባህል ተጸእኖ ዉስጥ ያሉ አይሁዳዉያን ንጹህ አይሁዳዉያንን ይቃወሙ ነበር፤ በ2 ቆሮንቶስ 11፡22 ጳዉሎስ ሲናገር ዕብራዊ ናቸዉን? እኔም ነኝ፤ እስራኤላዊ ናቸዉን? እኔ ደግሞ ነኝ፤ የአብርሃም ዘር ናቸዉን? እኔ ደግሞ ነኝ፤ በፊሊ 3፡5 ጳዉሎስ ራሱን ከዕብራዊም ዕብራዊ ነኝ አለ፤

5.    እስራኤል፣ አይሁዶች፣ዕብራዉያን፡ ማጠቃለያ እና ዉስብስብ ዉጤት

ሀ. መጽሐፍ ቅዱሳዊ ትርጓሜ

ከመጽሐፍ ቅዱስ ዉጭ የሆነ ትርጓሜ ዉስጥ መግባት አያስፈልግም ማንኛዉም ወንድና ሴት የአብርሃም፣ የይስሀቅና ያዕቆብ ዘር ሆኖ በወንድ የዘር ሐረግ ላይ የሚሄድ ከሆነ እስራኤላዊ፣አይሁዳዊ ወይም ዕብራዊ ይባላል፤አባቱ ወይም እናቱ አሕዛብ ከሆነ ያ ሰዉ እስራኤላዊ የመሆን ምርጫ አለዉ፤ ወንድ ከሆነ በመገረዝ ማረጋገጥ አለበት ከዚያ በኋላ እስራኤላዊ ይባላል፤ይህን ያላደረገ ግን አይሁዳዊ፣ዕብራዊ ወይም እስራኤላዊ ሊባል አይችልም፤ከተገረዘ (ትክክለኛ አይሁድ ይባላል) ወይም ከመሲሁ አይሁዳዊነት ጋር ይጣበቃል፤ የአይሁድ ሕዝብ የተጀመረዉ በተፈጥሮ የአብርሃም፣ይስሀቅና ያእቆብ ትዉልድ ሲሆን እስከ ሺህ አመተ መንግስቱ ዘመን ድረስ ይቀጥላል፤

ለ. ‹‹አይሁድ ሆኜ ተወልጄ አይሁድ ሆኜ እሞታለሁ!››

 ‹‹አይሁድ ሆኜ ተወልጄ አይሁድ ሆኜ እሞታለሁ!›› የሚለዉ ንግግር ወንጌሉ ሲሰበክላቸዉ ከብዙ አይሁዳዉያን የሚነገር ንግግር ነዉ፤ ከአብርሃም፣ይስሀቅና ያዕቆብ ዘር ተወልዶ አይሁዳዊነትን ማጣት አይቻልም፤ ክርስቶሳዊ አይሁዳዊነት የሚከሰሱበት ምክንያት አይሁዳዊነትን ስላልተቀበሉ ነዉ፤ ወይም ደግሞ በቅጽበት አይሁዳዊ ወደ አለመሆን ሲለወጡ የእስራኤል ሰዎች ግን እንዲህ ይላሉ ‹‹ አይሁዳዊ ሆኜ ተወልጃለሁ አይሁዳዊ ሆኜ እሞታለሁ!›› ይላሉ፤ በርግጥ በዚህ መረዳት አይሞቱም ምክንያቱም እነርሱ በሕይወት እያሉ ንጥቀት ይፈጠራል፤ በተጨማሪ እስራኤላዉያን በአልን ሲያመልኩ አይሁዳዊ ማንነታቸዉ ይቀጥላል፤አይሁዳዊ የክርስቶስ አማኞች የአይሁድ ንጉስ እንዲሁ ይቀጥላል፤ሌሎች እንደሚሉት አይሁዳዊነቱን ይጠፋል ሲሆን እግዚአብሔር ግን አያደርግም፤

4.    የክርስቶስ አካል ምንድን ነዉ?

ሀ) መግቢያ

የእኛ ንግግር ሲነበብ ‹‹ እስራኤል ከክርስቶስ አካል ትለያለች የሚል ነዉ››

ብዙዎች እንደሚያምኑት ቤተክርስቲያን፣ የክርስቶስ አካል እስራኤል ትሆናለች ወይም ከእስራኤል ጋር ትተባበራለች ወይም እስራኤልን ትተካለች፤ ወይም  በተምሳሌታዊ ንግግር መንፈሳዊ እስራኤል ናት፤ ስለዚህ ዋናዉን ነገር ስንገመግም እና ስንለካዉ ዛሬ እስራኤል እንዳለች ነዉ፤ ይህ እንዴት እንደሆነ እናያለን፤

ለ) የክርሰቶስ አካል ሲገለጽ

1.    ‹‹የክርስቶስ አካል››

መጽሐፍ ቅዱስ የክርስቶስ አካል ቤተክርስቲያን እንደሆነች ይናገራል፤ ቆላስያስ 1፡18 እርሱ የአካሉ ራስ ነዉ…

2.    የክርስቶስ አካል ከአጥቢያ ጉባኤ ይለያል

ከቁጥር በላይ የሆኑ ጉባኤዎች ወይም ቤተክርስቲያናት ለምዕተ አመታት ነበሩ፤ እነዚህም አማኞች እንደሆኑ ነዉ፣የማያምኑ ሰዎችም ወይም ሁለቱንም ያቀፈ ሊሆን ይችላል፤ የክርስቶስ አካል ግን ይለያል፤አንድ አካል ብቻ ነዉ ያለዉ እርሱም የአማኞች ስብስብ ነዉ፤ ከበአለ ሃምሳ ጀምሮ አስከ ንጥቀት ድረስ ያሉ የአማኞች ስብስብ ናቸዉ፤(ሮሜ 7፡4፣1ቆሮ10፡16፣ 1ቆሮ12፡27፣ኤፌ 4፡4-6፣12) የክርስቶስ አካል የሚገለጸዉ ከአለም አቀፋዊ ቤተክርስቲያን ጋር ነዉ፤ ይህቺም ቤተክርስቲያን የማትታይ አጠቃላይ እዉነተኛ አባላት ያሉበት ነዉ፤ ለእግዚአብሔር የሚታይ ለሰዉ የማይታይ  ነዉ፤

3.    አካሉ የሚይዘዉ

1ቆሮ12፡13፤አይሁድ ብንሆን የግሪክ ሰዎችም ብንሆን ባሪያዎችም ብንሆን ጨዋዎችም ብንሆን እኛ ሁላችን በአንድ መንፈስ አንድ አካል እንድንሆን ተጠምቀናልና። ሁላችንም አንዱን መንፈስ ጠጥተናል፤

አካሉ አይሁዶችንና አሕዛብን በክርስቶስ አንድ አድርጎ የያዘ ነዉ፤

4.    አካሉ ‹‹አዲስ ሰዉ›› ነዉ

ኤፌሶን 2፡11-15 እንደ ክፍሉ አማኝ አይሁዶች እና አማኝ አሕዛብ በክርስቶስ ወደ አንድነት መጡ አንድ አዲስን ሰዉ ፈጠሩ፤

5.    አካል እስራኤልም አሕዛብም አይደሉም

በክርስቶስ ደም የአይሁድና አሕዛብ አንድ መሆን ወደ አዲስ ሰዉነት አመጣቸዉ፤ እነዚህ ሰዎች አዲስን ልደት ያገኙት በዳግም ልደት ነዉ፤ ይህ አዲሱ ሰዉ በጥራትም ሆነ በብዛት ከአህዛብ ወይም ከእስራኤል ይለያል፤ሙሉ በሙሉ አዲስ ህልዉና ያለዉ ነዉ፤ 1ቆሮ 10፡32 እኔ ደግሞ ብዙዎቹ ይድኑ ዘንድ ለጥቅማቸው እንጂ የራሴን ጥቅም ሳልፈልግ በሁሉ ነገር ሰውን ሁሉ ደስ እንደማሰኝ፥ ለአይሁድም ለግሪክም ሰዎች ለእግዚአብሔር ቤተ ክርስቲያንም ማሰናከያ አትሁኑ።

6.    እንዴት ከጋራ የእስራኤል ብልጽግና የራቁ አሕዛብ አሁን ቀረቡ?

በዚያ ዘመን ከእስራኤል መንግሥት ርቃችሁ ለተስፋውም ቃል ኪዳን እንግዶች ሆናችሁ…አሁን ግን እናንተ በፊት ርቃችሁ የነበራችሁ በክርስቶስ ኢየሱስ ሆናችሁ በክርስቶስ ደም ቀርባችኋል።( ኤፌ 2፡12-13) ይህ ማለት ምን ማለት ነዉ?

ዋናዉ ሐሳብ አሕዛብ ከጋራ ብልጽግና ተገለሉ የሚለዉ ሳይሆን አምላክ ለዉ እስራኤል ሲሆን እነዚያ ግን ከክርስቶስ መለየታቸዉ ነዉ፤

በሁሉም ዘመናት ድነት በእምነት ብቻ ነዉ፤ይህ ደግሞ በሕጉ ዉስጥ እዉነት ነዉ፤ በሕግ ስር ሆኖ ዕንባቆም ሲጽፍ ‹‹ ጻዲቅ በእምነቱ በሕይወት ይኖራል›› ይላል፤( 2፡4) እግዚአብሔር እንድንከተለዉ ሕግን አስቀምጦአል፤ይህም የሙሴ ሕግ ነዉ አሕዛብ እዉነተኛ የሆነ እምነት በእስራኤል አምላክ ላይ ቢኖራቸዉ ኖሮ እና ወደ ሙሴ ሕግ ቢመጡና ቢለወጡ እንደገናም ሕጉን ተቀብለዉ ቢያደርጉት ኖሮ ከእስራኤል የጋራ ብልጽግና ተጋሪ ይሆኑ ነበር፤ እርሱ ወደ ኢየሩሳሌም ለፋሲካ ሄዶ ያመልክ ነበር፣ በበአለ ሃምሳና በመገናኛዉ ድንኳኑ ወደ ቤተመቅደሱም መስዋዕት ያቀርባሉ ወዘተ፤ ያለእምነት ሕጉን መቀበል አያድንም፤( እስራኤላዊ ቢሆንም እንዲሁ አይድንም) እዉነተኛ እምነት ያለዉ ሕጉን የሚፈጽመዉ ነዉ፤ በክርስቲያን ሕይወት አዉድ  ያዕቆብ ሲናገር ‹‹ነገር ግን አንድ ሰው፦ አንተ እምነት አለህ እኔም ሥራ አለኝ፤ እምነትህን ከሥራህ ለይተህ አሳየኝ፥ እኔም እምነቴን በሥራዬ አሳይሃለሁ ይላል›› ( ያዕ 2፡18) ሕጉ በሚሰጥበትም ዘመን እንዲሁ ተመሳሳይ ድንጋጌ ነበር፤አሕዛብ እዉነተኛ የሆነ እምነት በእስራኤል አምላክ ካላቸዉ ነገር ግን መስቀሉ የሙሴን ሕግ የእስራኤል የጋራ ብልጽግና ማሰብ የሞተ ነገር ነዉ ምክንያቱም የሙሴ ሕግ የጥላቻን ግድግዳ ገንብቶ ነበር፤ አሁን ግን በመስቀሉ ስራ ተሻረ፤ ይህ ዘር ኢየሱስ ለሰማርያዊትዋ ሴት ሲናገር ዮሐ 4፡21፣23  አንቺ ሴት፥ እመኚኝ፥ በዚህ ተራራ ወይም በኢየሩሳሌም ለአብ የማትሰግዱበት ጊዜ ይመጣልነገር ግን በእውነት የሚሰግዱ ለአብ በመንፈስና በእውነት የሚሰግዱበት ጊዜ ይመጣል አሁንም ሆኖአል፤ አብ ሊሰግዱለት እንደ እነዚህ ያሉትን ይሻልና፤

ጳዉሎስ ምን አለ ከመስቀሉ ስራ ጀምሮ አሕዛብ ወደ ድነቱ በረከት ቀርበዋል፤ ወደ እስራኤል የጋራ ብልጽግና አይደለም፤ ነገር ግን በክርስቶስ ኢየሱስ እና በአካሉ በዳግም ልደት አይሁድ ብንሆን የግሪክ ሰዎችም ብንሆን ባሪያዎችም ብንሆን ጨዋዎችም ብንሆን እኛ ሁላችን በአንድ መንፈስ አንድ አካል እንድንሆን ተጠምቀናልና። ሁላችንም አንዱን መንፈስ ጠጥተናል።( 1ቆሮ12፡13)

ማጠቃለያ

1.    አዲሱ ሰዉ እስራኤል ወይም አሕዛብ አይደለም

2.    አሕዛብ አማኞች ወደ ድነቱ በረከትና ወደ እስራኤል የጋራ ብልጽግና አልቀረቡም ነበር፤ ነገር ግን በክርስቶስ ኢየሱስ አዲስ ሰዉ ሆኑ፣የክርስቶስ አካል አለም አቀፋዊ ወይም የማይታይ ቤተክርስቲያን ተባሉ፤ 

7.በአካል ዉስጥ ያሉ አባላት ብሔራቸዉና ማንነታቸዉ

ከላይ ያየናቸዉ አይሁድ በደንብ አድርገን ልናብራራቸዉ ያስፈልጋል፤አዲሱ ሰዉ ከእስራኤልና ከአህዛብ የሚለይ ነዉ የአዲሱ ሰዉ አባላት ናቸዉ፤ የአህዛብን ወይም የአይሁድን ማንነት የሚያጠፋ አይደለም የአህዛብም ሆነ የእስራኤል አባል የምትሆነዉ በተፈጥሮ ማንትህ ነዉ፤ የአዲሱ ሰዉ አባል መሆን ግን በዳግም ልደት ነዉ ይህም በመንፈስ ቅዱስ የሚሆን ነዉ፤ በሁለቱ አባላት መካከል ምንም ግጭት የለም፤ ወይም አንደኛዉ አንደኛዉን አያገልም፤ ሐዋርያዉ ጳዉሎስ ራሱን የእስራኤል ወገን አድርጎ ሲሆን ያዉም የብንያም ወገን፣ከዕብራዊም ዕብራዊ (ፊሊ 3፡5) እና በሮም የአሕዛብ አማኞችን ለመድረስ ነዉ (ሮም 11፡13)

እያንዳንዱ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍል በአዉዱ መሰረት ሊታይ ይገባል፤ ስለዚህም እርስ በርሱ አይጋጭም ለምሳሌ ገላ 3፡28 እንዲህ ይላል ‹‹አይሁዳዊ ወይም የግሪክ ሰው የለም፥ ባሪያ ወይም ጨዋ ሰው የለም፥ ወንድም ሴትም የለም፤ ሁላችሁ በክርስቶስ ኢየሱስ አንድ ሰው ናችሁና። የዚህን ጽሑፍ አዉድ መረዳት ያስፈልገናል፤›› ክፍሉን ስናይ በአይነት ከአንድ በላይ ናቸዉ በአንድነት ግን ይኖራሉ፤

የክርስቶስ ካል ማለት አንድ አዲስን ሰዉ የያዘ ሲሆን ይህም አሕዛብንና አይሁድን ያቀፈ ነዉ፤ እነዚህ አሕዛብና አይሁዳዉያን ለዘላለም የሚኖሩ ናቸዉ (ራዕይ 21፡24፣26) በታላቅ ክብር ያረገዉ ኢየሱስ መንፈሳዊና ሰማያዊ አካል አለዉ ( 1ቆሮንቶስ 15፡ 43፣44፣48) የሚጠራዉም የይሁዳ አንበሳ ተብሎ ነዉ (ራእ 5፡5)፤

7.    በምን ታሪካዊ ጊዜ ዉስጥ አካሉ የሚሰራዉ?

ሀ. መቼ ነዉ መሰራት የሚጀምረዉ?

የክርስቶስ አካል የጀመረዉ በበአለ ሃምሳ ዕለት ነዉ(ሐዋ 2) በዚህ ጊዜ የተገለጠዉ

1.    በመጀመሪያ በኢየሱስ ሞት፣ትንሳኤና እርገት ነዉ አርሱ እንደተናገረዉ ቤተክርስቲያን ወደፊት የምትቀጥል ናት ‹‹እኔም እልሃለሁ፥ አንተ ጴጥሮስ ነህ፥ በዚችም ዓለት ላይ ቤተ ክርስቲያኔን እሠራለሁ፥ የገሃነም ደጆችም አይችሉአትም።›› ( ማቴ 16፡18)

እንደ ዶ/ር ፍሩችትንባዉም አረፍተ ነገሩ የተመሰረተዉ ግሱ የሚፈታዉ በነበረችዉ ቤተክርስቲያን ላይ ተነስቶ አይደለም፤

2.    1ቆሮንቶስ 12፡13 አካሉ የተሰራዉ አማኞች በመንፈስ ቅዱስ ከተጠመቁ በኋላ ነዉ ‹‹አይሁድ ብንሆን የግሪክ ሰዎችም ብንሆን ባሪያዎችም ብንሆን ጨዋዎችም ብንሆን እኛ ሁላችን በአንድ መንፈስ አንድ አካል እንድንሆን ተጠምቀናልና። ሁላችንም አንዱን መንፈስ ጠጥተናል››

ከላይ ያለዉን በመጨመር የመንፈስ ጥምቀትን እንመለከታለን፤እርሱም ለአካሉ መፈጠር ምክንያት ነበር ኢየሱስ ከመሞቱ፣ከትንሳኤዉና እርገቱ  በፊት  ተናግሮ ነበር

3.    ከኢየሱስ እርገት በኋላ ደቀመዛሙርት እንዲህ አላቸዉ በመንፈስ ቅዱስ እስክተጠመቁ ድረስ በኢየሩሳሌም ቆዩ፤ (ሐዋ 1፡1-5)

የመንፈስ ቅዱስ ጥምቀት ኢየሱስ እስኪያርግ ድረስ አልተከናወነም ነበር የአካሉ መፈጠር ወደፊት የሚሆን ነበር፤

ድረስ ይህ ስራ ይቀጥላል፤(ሮሜ 11፡25)፤ እግዚአብሔር አስቀድሞ የተወሰኑ አይሁድንና አሕዛብን በመጥራት በአንድ አካል ዉስጥ የማጥመቁን ስራ ይቀጥላል፤ የመጨረሻዉ አሕዛብ ከተጨመሩ በኋላ የክርስቶሰ አካል በሙላት ትሰራለች፤

አካሉ መሰራት የጀመረችዉ በበ

ዮሐ 7፡38-39 ኢየሱስ ካረገ በኋላ ስለሚሆነዉ የመንፈስ ጥምቀት መናገሩ ነዉ፤ስለመንፈስ ቅዱስ ጥምቀት በግልጽ አልተገለጸም፤ ይህ ግልጽ የሆነዉ ወደፊት  እርሱ ስለሚሰጠዉ መንፈስ መናገሩ ነዉ፤

4.    አማኞች በበአለ ሃምሳ እለት በመንፈስ ተሞሉ (ሐዋ 2፡1-4)፤ አማኞች በመንፈሰ ቅዱስ የተሞሉት ኢየሱስ ካረገ በኋላ ነበር፤ በመንፈስ ተጠምቀዉ ነበርን? ቃሉ ተመሳሳይ አይደለም እስኪ በጥልቀት እንመልት፡-

5.    ከበአለሃምሳዉ ዕለት 12 አመት በኋላ ቆርኖሌዎስና ቤተሰቡ በመንፈስ ቅዱስ ተጠመቁ፤

በሐዋ 10 ጴጥሮስ በቆርኖሊዎስ አሕዛብ ቤት በመገኘት ቃሉን በሰሙት ሁሉ ላይ መንፈስ ወረደባቸዉ ( ቁ.44)፤ በሐዋ 11፡15-16 ጴጥሮስ በኢየሩሳሌም ጉባኤ ላይ ‹‹ለመናገርም በጀመርሁ ጊዜ መንፈስ ቅዱስ ለእኛ ደግሞ በመጀመሪያ እንደ ወረደ ለእነርሱ ወረደላቸው ዮሐንስ በውኃ አጠመቀ እናንተ ግን በመንፈስ ቅዱስ ትጠመቃላችሁ ያለውም የጌታ ቃል ትዝ አለኝ።›› ጴጥሮስ የተናገረዉ በቆርኖሌዎስ ቤተ ስለነበረዉ የመንፈስ ቅዱስ ጥምቀት ልምምድ ነዉ፤

6.    ጴጥሮስ እየተናገረ ያለዉ የቆርኖሌዎሰ ቤት የመንፈስ ቅዱስ ጥምቀት በበአለ ሃምሳዉ እለት ኢየሱስ ካረገ በኋላ ጊዜ ከሆነዉ ጋር በማመሳሰል ነዉ፤ በእነርሱ ሕይወት ምን እንደሆነ ተረከላቸዉ፤ በመጀመሪያ በአይሁድ ላይ የሆነዉ ነገር ሁሉ አሁን ደግሞ በአሕዛቡ ላይ ሆነ፤ ይህም በመጀመሪያ በቃሉ በተነገረዉ መሰረት መሆኑ ነዉ ( ሐዋ 1፡5) ዮሐንስ ሲናገር እኔ በዉሃ አጠምቃቸኋለሁ እናንተ ግን በመንፈስ ቅዱስ ትጠመቃላችሁ፤

(ሐዋ 1 ለሐዋ 2) ዝግጅት ነዉ ስለዚህ ስናጠቃልል  (የሐዋ 2) የክስተቱ መጀመሪያ ነዉ፤ በቆርኖሌዎስ ቤት በመንፈስ ቅዱስ ሲጠመቁ ምን ተከሰተ? ኢየሱስ ካረገ በኋላ በመንፈስ ቅዱስን ሐይል አይሁዶች ሲጠመቁ  ምን ሆነ?

የክርስቶስ አካል፣ የማይታየዉ አለም አቀፋዊ ቤተክርስቲያን ከኢየሱስ እርገት በኋላ ተፈጠረች፤ ስለዚህም አማኞች በመጀመሪያ በመንፈስ ቅዱስ  ይጠመቃሉ፤

ለ. የተፈጠረችዉ አካል መች ታቆማለች?

ከአሕዛብ ወደ ይሁዲነት የገቡ አሕዛብ በመጀመሪያ በበአለሃምሳ እለት ተጠመቁ፤( ሐዋ 2) እግዚአብሔር አሕዛብን ከአለም በመጥራት በኢየሱስ አካል ዉስጥ ያጠምቃል፤(ሐዋ 15፡14) የአሕዛብ ሙላት እስኪያበቃ

አለሃምሳ ዕለት ነዉ፤ አካሉ የምታበቃዉ የአህዛብ ሙላት ሲያበቃ ነዉ፤

ሐ. አካሉ በምድር እስካለች ድረስ

አንዴ የክርስቶስ አካል በሙላት ተፈጥራለች፤ እግዚአብሔር የሞቱ ቅዱሳንን ስጋ ትንሳኤ ይሰጣል፤ የሞቱ ቅዱሳን ሲነሱ በሕይወት ያሉ ደግሞ ይነጠቃሉ(1ቆሮ 15፡12-57፣ 1ተሰሎንቄ 4፡13-18) ከዚያ በኋላ ሁሉም ከጌታ ጋር ይሆናል( 1ተሰ 4፡17) በክርስቶስ የሆኑ ብቻ ይጨመራሉ፤(1ቆሮ 15፡18፣19፣22 1ተሰ4፡16) ‹‹ በክርስቶስ›› የሆኑ ቅዱሳን ሁሉ በክርስቶስ አካል ዉስጥ ይጨመራሉ፤ በብሉይ ኪዳን ያሉ ቅዱሳን ( ኢሳ 26፡19፣ ዳን 12፡2)   በታላቁ መከራ ዉስጥ ያልፋሉ፤ የብሉይ ኪዳን ቅዱሳን (ኢሳ 26፡19 ዳን 12፡2) በታላቁ መከራ ዉስጥ ያልፋሉ( ራዕይ 20፡4) ወዲያዉኑ በትንሳኤ ይነሳሉ ወይም ወዲዉኑ ከመከራዉ በኋላ የሚሆን ነዉ፤

7.    እስራኤል ከክርስቶስ አካል ትለያለች

የክርስቶስ አካል ዝግጁ ናት፣ አለም አቀፍ ቤተክርስቲያን ይህም ከእስራኤል ትለያለች

·         ከአብርሃም ይስሀቅና ያእቆብ ጀምሮ እስከ ሺኅ አመት መንግስት ጀምሮ እስራኤል በቁጥር እየጨመረች ናት፤ በማነጻጸር የክርስቶስ አካል የጀመረችዉ በበአለ ሃምሳ ሲሆን እስከ ንጥቀት ቀን ድረስ በቁጥር ይጨምራሉ ይህም ከሺ አመተ መንግቱ በፊት ነዉ፤(ሺህ አመተ መንግስት የለም ለሚሉ ሰዎች ወይም ንጥቀት የሚሆነዉ  በመቀጠል ነዉ ለሚሉ እስራኤል የሚጀምረዉ የዚያን ጊዜ ነዉ፤ ቤተክርስቲያን ግን ለ2000 አመታት ተለይታለች፤

·         አካል የሚለዉ ከእስራኤል ጋር ተመሳሳይ አይደለም ከአሕዛብ ጋር ተመሳሳይ ከሚለዉ በላይ ነዉ፤በብዛትም ቢሆን በጥራት አዲሱ አካል በተምሳሌታዊ ንግግር አዲሱ ሰዉ ተብሏል፤

·         እስራኤል በተፈጥሮ የተገኘ ዜግነት ነዉ አዲሱ ሰዉ መሆን ግን በዳግም ልደት የሚገኝ ነዉ፤ ይህም የሚሆነዉ በመንፈስ ቅዱስ ነዉ፤

·         ከእስራኤል ጋር የተባበሩ አሕዛብ እስራኤላዊ ተብለዉ ግን አልተጠሩም፤ በክርስቶስ ያመኑ አሕዛብ ሆነ አይሁድ መጠሪያ ስሞቻቸዉ አማኞች፣ክርስቲያኖች፣ቅዱሳንና ወዘተ…ነዉ

·         ከበአለ ሃምሳ በፊት ክርስቶስን ያመኑ እስራኤላዉን እነርሱ በታላቁ መከራና በሺህ አመቱ ጊዜ አዲሱ እስራኤላዉያን አማኞች ይባላሉ፤እነርሱ የክርስቶስን መንግስት (ሺህ አመቱን) በረከት ይለማመዳሉ ከዚያም ወደ ዘላለማዊ መንግስት ይገባሉ፤ በቤተክርስቲያን ዘመን ግን ሊሆን አይችልም የቤተክርስቲያን አካል ተብሎም መታሰብ የለበትም፤

·         እስራኤል የተመሰለችዉ በሚስት፣ ከዚያም የፈታች ሚስትና እንደገና የእግዚአብሔር ሚስት የሆነች ናት፤( ኤር3፡1፣20 ሕዝ 16፡15) የክርስቶስ አካል ግን  የተመሰለችዉ ለማግባት እንደተዘጋጀች እጮኛ ናት፤ የኢየሱስ ሙሽራ ናት፤ ሁለቱን ተምሳሌቶች በምንም ሁኔታ አንድ ሊሆኑ አይችሉም፤

·         ከሕጉ በታች የሆኑ ጥቂት እስራኤላዉያን መንፈስ ቅዱስ ከእነርሱ ጋር አለ( ከጥቂቶች ጋር ለተወሰነ አላማ ነበር፤ ሁሉም አማኞች ግን ከበአለሃምሳ ጀምሮ እስከ ንጥቀት ጊዜ ድረስ መንፈስ ቅዱሰ አብሮአቸዉ አለ፤ በተጨማሪ መንፈስ ቅዱስ በጥቂት እስራኤል ላይ በዘላቂነት አይኖርም፤(ለምሳሌ 1ሳሙ 16፡14፣ መዝ 51፡11) መንፈስ ቅዱስ በክርስቶስ አካል ዉስጥ ላሉ ለዘላለም ይኖራል፤ ንጽጽሩ ሶስት ሲሆን ጥቂት፣ሁሉ፣ጋር ዉስጥ፣ በጊዜያዊነት-ዘላለማዊ (ዮሐ 7፡37-39፣14፡ 16-17፣ ዘኁ 11፡17-25፣27፡18 2ነገ 2፡9-12፣ 1ሳሙ 16፡14፣ መዝ 51፡11)

·          በ70 እና በ135 ዓ.ም የእስራኤል የጋራ ብልጽግና በሮማዉያን ተደመሰሰ፤ የአሁኑዋ እስራኤል በ1948ዓ.ም የተመሰረተች ናት የእስራኤል የፖለቲካ ክፍተት ለ1800 አመታት በላይ የቆየ ነበር፤ ከበአለ ሃምሳ በ29 ዓ.ም ጀምሮ  እስካሁን ድረስ አልተሰበረም፤

·         የጥንቱ የጋራ ብልጽግና ከሙሴ ሕግ በታች መሆንን ይጠይቃል የአሁኑዋ እስራኤል ግን በሙሴ ሕግ የምትተዳደር አይደለችም፤ በክርስቶስ ሕግ ነዉ( ገላትያ 6፡2) ወይም ለአማኞች ሌላ ሕግ አለ፤ ቤተክርስቲያን ከጋራ ብልጽግና እስራኤል የተለየች ስትሆን ከሙሴ ሕግ በታች አይደለችም፤ ከዘመናዊዉ እስራኤልም ትለያለች ምክንያቱም ከክርስቶስ ሕግ በታች በመሆኗ ነዉ፤  የክርስቶስ አካል  ቤተክርስቲያን ከጥንትዋም ከአሁኑዋም እስራኤል ትለያለች፤

·         በአካል ዉስጥ ያለች በንጥቀት ጊዜ ትንሳኤን ታገኛለች፤ ይህም ከታላቁ መከራ በፊት የሚሆን ነዉ፤( 1ተሰሎንቄ 5፡2-9 2ተሰሎንቄ 2፡8-13 ወዘተ) ሌሎች ቅዱሳን ግን ከታላቁ መከራ በኋላ ትንሳኤን ይቀበላሉ፤( ኢሳ 26፡19 እና ዳን 12፡2)

·         በታላቁ መከራ ጊዜ ሁሉም የክርስቶስ አካል በሰማይ ይሆናሉ( 1ቆሮ 15፡51-52) ነገር ግን በታላቁ መከራ ጊዜ እስራኤላዉያን የሚድኑት ከበአለ ሃምሳ እና በንጥቀት በሰማይ የሚሆኑት ነዉ፤

·         የክርስቶስ አካል ሁሉም በጌታ ፊት ዘላለማዊ በረከትን ያጣጥማሉ ነገር ግን የእስራኤል ቅሬታ የሚድኑ ይሆናሉ ( ኢሳ 1፡9፣ 10፡22፣ ሮሜ 9፡27)

ለ. ‹‹በምድረ በዳ  የነበረች ቤተክርስቲያን››

ሐዋ 7፡38 የሚያሳየዉ ከሙሴ በታች የነበሩትን እስራኤል ሲሆን ልክ እንደ በምድረ በዳ ያለች ቤተክርስቲያን 1ቆሮንቶስ 10፡2 ‹‹ሁሉም ሙሴን ይተባበሩ ዘንድ በደመናና በባሕር ተጠመቁ፤›› እስራኤል ከቤተክርስቲያን የምትለይ ከሆነ ለምን ታዲያ እዚህ ጋ ቤተክርስቲያን ተባሉ?››

እንደ ስሚዝ የመጽሐፍ ቅዱስ ማብራሪያ ‹‹ ኤክሊሽያ ለቤተክርስቲያን የተሰጠ የግሪክ ቃል ነዉ ትርጉሙም ሕጋዊ ስልጣን ከተሰጠዉ አካል ተጠርተዉ የወጡ ሰዎች ጉባኤ›› ማለት ነዉ፤

የግሪኩ ቃል ቤተክርስቲያን ማለት ጉባኤ ማለት ነዉ፤ ሕጋዊ ስልጣን ያለዉ አካል እስራኤልን ከሕዝብ ሁሉ ዉስጥ ጠራ የአማኞች አካል ደግሞ ከአለም ሲስተም ዉስጥ በተመሳሳይ መልኩ ተጠርተዉ ወጡ፤ እስራኤላዉያን በምደረበዳ በነበሩ ጊዜ ጉባኤ ነበሩ ይህም በተፈጥሮና በአካል  ያገኙት ሥፍራ  ነዉ፤ የክርስቶስ አካል /ጉባኤ/ ግን በመንፈስ ቅዱስ ጥሪና ድርጅት የሆነ ነዉ፤ ጉባዔ የሚለዉን ቃል ለጂሆቫ ዊትነስ የሚሰጥ አይደለም የአይሁድ መከላከያ ሊግ ተመሳሳይ ቡድን የሚጠቀም ሲሆን ምክንያቱም እያንዳንዳቸዉ ቡድኖች ስለሆኑ ነዉ፤ በተጨማሪ ከጥምቀት በኋላ ያለዉ ሐሳብ መለየት ነዉ፤አንድ እስራኤላዊ ከሙሴ ወይም ከእስራኤል ጋር ለመመሳሰል አይጠመቁም፤ እነርሱ በትዉልድ እስራኤላዉያን ናቸዉ፤ ከሙሴ አመራርም የተለዩ ናቸዉ ከግብጽ ወጥተዉ ቀይባህርን ሲሻገሩ ነጽተዉ ነበር፤ በቀይ ባህር ዉስጥ አልተጠመቁም፤(ዘጸ 14፡16-29)፤ የደመናዉ አምድ ሲያዩ እሰራኤላዉያን እየተመሩ እና እየተጠበቁ መሆናቸዉን የሚረዱበት ነዉ፤ ይህ ድንቅ ምሳሌ ነዉ ደመናዉ እስራኤልን ወደ ቀይ ባህሩ ይመራቸዉ ወደፊት ይሄድና በዙሪያቸዉ  ከፈረኦን ሰራዊት ይጋርዳቸዉ ነበር፤( ዘጸ 13፡21-22፣14፡19)

እስራኤልና የክርስቶስ አካል ሁለቱም በእግዚአብሔር እቅድ ዉስጥ በተለያየ ጎዳና ላይ ብዙ ልዩነት ያላቸዉ ናቸዉ፤ አንድና ተመሳሳይ አይደሉም፤የሚገናኙበት ጊዜ አለ፤ የአይሁድ አማኞች ከበአለ ሃምሳ እለት ጀምሮ እስከ ንጥቀት እለት ከክርስቶስ አካል ጋር የእስራኤል አባላት ናቸዉ 

ሐ. እስራኤልና  አካሉ ሲጠቃለል

1.    የክርስቶሰ አካል፣ ቤተክርስቲያን እስራኤል አይደለችም  ወደ እስራኤልም አትደመርም ትለያለች፤

2.    በአካል ዉስጥ አባል መሆን ማለት ዜግነትን ማጥፋት ማለት አይደለም፤ አይሁድ አይሁዳዉያን ይሆናሉ አሕዛብም አሕዛብ ሆኖ ይቀጥላል፤                                               

እንደ እስራኤል ቤተክርስቲያንም የተመረጠች ናት የተመረጠ ሕዝብ የእግዚአብሔር ሕዝብ ነዉ፤ በእግዚአብሔር እቅድ ሲታይ ግን ሁለቱም በተለያየ መንገድ ላይ ያሉ ናቸዉ፤ሁለቱ የተለያዩ ማንነቶች በሁለት መንገዶች ላይ አሉ ይህን የእዉነት ቃል መከፋፈል አንችልም በግራ መጋባት ላይ ግራ መጋባት ሊያደርስ ይችላል፤

8.    የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ከእስራኤል ትለያለችን?

ከላይ ያየነዉ የማትታየዋ ቤተክርሰቲያን ከእስራኤል እንደምትለይ ነዉ

ሀ. የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ምንድን ናት?

የምትታየዋ ቤተክርሰቲያን የማትታየዋን የምትቃረን ናት፤የማትታየዋ ቤተክርስቲን አማኞችን ብቻ የያዘች ስትሆን የምትታየዉ ግን አማኞችንና አላማኞችን የያዘች ናት፤ የማትታየዋ ቤተክርስቲያን አባል የሆኑ እዉነተኛ አማኞች ሲሆኑ ልብን ሁሉ የሚመረምረዉ አምላክ ብቻዉን የሚያዉቃት ነዉ፤ያላመኑ ሰዎች ቤተክርስቲያን ሊገቡና አማኝ ነን ብለዉ ሊናገሩ ይችላሉ፤ የማትታየዋም የምትታየዋም ቤተከርስቲያን የጀመሩት በበአለ ሃምሳ እለት ነዉ፤

ለ የእስራኤልና የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ልዩነት

የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ከእስራኤል ትለያለች የምትመሳሰልበት ጊዜም አለ በዚህም የማትታየዋ ቤተክርስቲያን፡

·         እስራኤል የተጀመረዉ በአብርሃም፣ይስሀቅና ያዕቆብ ነዉ፤ የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ግን ከ2000 አመታት በኋላ በበአለ ሃምሳ ዕለት ነዉ፤

·         እስራኤል የተሰራችዉ በእስራኤላዉያን ነዉ የማትታየዋ ቤተክርስቲያን ግን አሕዘብንና አይሁድን የያዘች ናት፤

·         አሕዛብ ሆነዉ ወደ እስራኤል ምድር የገቡ እስራኤላዉያን ተብለዉ አልተጠሩም ምክንቱም ስላልሆኑ ነዉ፤በተመሳሳይ መልኩ የምትታየዋ ቤተክርስቲያን አሕዛብን አቅፋ የያዘችዉም ብትሆን እስራኤል ወይም የእስራኤል አካል ተብለዉ አይጠሩም፤

·         ከ18 አመታት በፊት በእስራኤል ፖለቲካ ታሪክ ዉስጥ ክፍተት ነበረ፤ የምትታየዋ ቤተክርስቲያን  ከበአለ ሃምሳ እለት ጀምሮ በ 29ዓ.ም ያልተቋረጠ ገንኙነት አለ፤

·         የጥንትዋ እስራኤል በሙሴ ሕግ ስር የምትተዳደር ሲሆን ዘመናዊዋ እስራኤል ግን እንዲህ ያለ ሕግ የላትም፤ የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ደግሞ ከሁለቱም ትለያለች የምትተዳደረዉም በክርስቶስ ሕግ ሥር ሆና ነዉ፤

ሐ. ማጠቃለያ

መፅሐፍ ቅዱስ የምትታየዋ ቤተክርስቲያን ከእስራኤል ጋር ተመሳሳይ ናት አይልም፤ ወይም ከእስራኤል ጋር ተዋህዳለች አይልም፤ የተሰጠዉም ምክንያት ሊሆን አይችልም፤ የማትታየዋ ቤተክርስቲያን እና እስራኤል የተለዩ አካላት ናቸዉ፤ በተጨማሪም የምትታየዋ ቤተክርስቲያን እና እስራኤል እንዲሁ የተለያዩ አካላት ናቸዉ፤

ወደፊት በሚደረገዉ ጥናት ቤተክርስቲያን እንዴት እስራኤልን እንደተካች እናያለን፤ እስራኤል ስንል መንፈሳዊዉን ወይም ተምሳሌታዊ ንግግር ነዉ፤ አይሁድና የአካሉ አባላት በአንድ ጊዜ እንዴት ነዉ ልዩ የሚሆኑት፤

የእስራኤል መመረጥ

1.    መግቢያ

በመጀመሪያዉ ክፍል እንዳየነዉ እስራኤልንና ቤተክርስቲያነ በአንድ ጊዜ አንድ ሊሆኑ እንደማይችሉ ነዉ፤ በምንም ምክንያት አሕዛብም ሆነ አይሁድ ዜግነነታቸዉን ሊያጡ አይችሉም፤ ኢየሱስ እንዳለዉም አይሁድ ግን አይሁድነታቸዉን በደምና ስጋ እንደሚያገኙ ብዙ ምስክሮች አሉን፤ ደቀመዛሙርቱና በዚያ ዘመን የሚኖሩ ሰዎች በመጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ የሚረዱት እንዲህ ነዉ፤

ስለቤተክርስቲያን ጠቃሚ የሆኑ ነጥቦች ይነሳሉ የተለያዩ ጥያቄዎች እንደሚከተለዉ ይቀርባል፤አሕዛብ ማለት ከጠፉ ከአስሩ ነገዶች ጋር ተደምረዉ እስራኤላዉያን መባል አይችሉምን? ቤተክርስቲያን እስራኤልን ተክታለችን? ወይም መንፈሳዊ እስራኤል መባል ትችላለችን? አዲሱ እስራኤል መባል የሚያስችላት ሁኔታ አለን? በተምሳሌታዊ ንግግር እስራኤል ያስብላታልን? ያመኑ አሕዛብ መንፈሳዊ አይሁዳዉያን ያስብላቸዋልን? በሚቀጥሉት ክፍሎች ዉስጥ እነዚህን እንመረምራለን፤ ከማድረጋችን በፊት ስለ እስራኤል መመረጥ የሚናገሩ ልናደርግ የሚገባን የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎችን እናያለን፤ ይህም የእግዚአብሔርን ሐሳብ እናያለን፤ይህንን የምናየዉ የቤተክርስቲያንን መመረጥ ለማግለል ወይም ለማቅለል አይደለም፤ የእስራኤልን የመመረጥ ዓላማ ለመገምገምና እና ሁለቱ እንዴት አንድ ላይ እንደሆኑ ለማወቅ ነዉ፤

አብዛኛዉ የምናነሳዉ ነጥብ የምንደርሰዉ ዋናዉን ጉዳይ ወይም ከዋናዉ ሀሳብ ቀጥሎ ያሉትን ጉዳዮች እናያለን፤

2.    የኤኤምሲ ጽሑፍ በእስራኤል ላይ

እስራኤል የእግዚአብሔር ልዩ ሕዝብ እንደሆነ እናምናለን፤ ከክርስቶስ አካል ግን ይለያል፤ በእርሱ የተመረጡ ቅዱስ ሕዝብ እና የንጉስ ካህናት  ናቸዉ፤ በክርስቶስ ያመኑ አይሁዳዉያን ሁለት ልዩ ማንነት አላቸዉ፤ እነዚህ መንፈሳዊ ቅሬታ ያላቸዉ እስራኤል በተመሳሳይ የክርስቶስ አካል ናቸዉ፤ የአብርሃም ኪዳን በሁኔታ ላይ ያልተመሰረተ እግዚአብሔር ከአይሁድ ጋር ያደረገዉ ኪዳን ነዉ፤ ይህ ኪዳን ለእስራኤል ምድር ጥ2፡9-10፣ 1ጴጥ 2፡9-10 እንመለከታለን፤ በተለያዩ እትሞች ላይ የተመረጠ የሚለዉ ቃል በልዑል እግዚአብሔር የተመረጠ መለኮታዊ አላማና በረከት ያለዉ ነዉ፤

5.    የእግዚአብሔር አላማ ለእስራኤል መመረጥ

ተስፋዉም ለዘራቸዉ (ለመሲሁ) ነዉ፤እርሱ እስራኤልን ይቤዣል ከዚያም አለምን ሁሉ ይባርካል፤ የአብርሃም መንፈሳዊ በረከት ለሁሉም ሕዝቦች የሚደርስ ነዉ፤ እግዚአብሔርም በመጨረሻ የክርስቶስን ሺህ አመተ መንግስት ጊዜ ኪዳን በስጋም በመንፈስም ይፈጽማል፤ እግዚአብሔር ለእስራኤል የገባዉ ዘላለማዊ የስርየት ኪዳን ማለት እንዳንዱ እሰራኤል ለመዳኑ ዋስትና አይሰጥም፤ ስለዚህ አማኞች መልካሙን ዜና ለእንዳንዱ አይሁድ ማድረስ አለባቸዉ( ዘፍ 12፡1-3፣ 15፡1-21፣17፡1-21 ሮሜ 11፡1-29 ገላት 3፡14-17)

3.    ወርቃማዉ ሕግ እና ትርጉሙ

አንዱ አስፈላጊዉ የመጽሐፍ ቀዱስ ትርጉም መታሰብ ያለበት ወርቃማዉን ሕግ መተረጎም ነዉ፤

መጽሐፍ ቅዱስ በግልጽ የጋራ ሐሳብ ቢኖረዉም ሌላ ሀሳብ የለዉም፤ስለዚህ የተጻፈበትን ቃል ትርጉም፣ ሁልጊዜ፣ እና አዉዱን የተጻፈበትን ምክንያት ከላይና ከታች ያለዉን ጽሑፍ ካልተረዳን ወደ ተክክለኛዉ ትርጉም ልንደርስ አንችልም፤

መጽሐፍ ቅዱስ በግልጽ የጋራ ሐሳብ ቢኖረዉም ሌላ ሀሳብ አትፈልግ፤ ለምሳሌ መጽሐፍ ቅዱሰ እንዲህ ይላል‹‹እስራኤል›› ይህ ማለት ብሔራዊ እስራኤልን ነዉ ካልሆነ ግን መልካም እና ምክንያታዊ የሆነ ትርጉም ያስፈልጋል፤

4.    የእስራኤል የመመረጥ እዉነት

በዘዳግም 7፡6 ለአምላክህ ለእግዚአብሔር አንተ ቅዱስ ሕዝብ ነህና፤ በምድር ፊት ከሚኖሩ አሕዛብ ሁሉ ይልቅ ለእርሱ ለራሱ ሕዝብ ትሆንለት ዘንድ አምላክህ እግዚአብሔር መረጠህ፤

ልዩ ሕዝብ የምትለዉን ሐረግ እናያለን ‹‹ለእርሱ ለራሱ ሕዝብ ትሆንለት›› የእብራይስጡ ቃል ‹‹ሲጉላህ›› የሚል ሲሆን ጠንካራዉ ትርጓሜ ልዩ የሚል ነዉ፤

ሌሎቹ ስለምርጫ የሚናገረዉ ክፍል ዘዳ 14፡2፣ 1ዜና 16፡13 መዝ 33፡12፣ 105፡6፣43፣106፡5፣ 135፡4፣ ኢሳ 41፡8-9፣43፣10፣20፣44፡1-2፣45፡4፣ አሞጽ 3፡2፣ 1ጴ

መመረጥ አላማ ያለዉ ነዉ ከላይ ባሉ ክፍሎችና ሌሎች ክፍሎች ዉስጥ እንዳየነዉ እግዚአብሔር እስራኤልን የመረጠበት ምክንያት እንደሚከተለዉ ጠቅለል ተደርጎ ይቀርባል፤

·         ለእርሱ ቅዱስ ህዝብ እንዲሆኑ ዘጸ 19፡6፣ 14፡2 ወዘተ መቀደስ የሚለዉ ቃል መለየትን፣መሰጠትን፣ንጹህ መሆንን የሚያሳይ ነዉ፤ ዘጸ19፡6 ‹‹እናንተም የካህናት መንግሥት የተቀደሰም ሕዝብ ትሆኑልኛላችሁ። ለእስራኤል ልጆች የምትነግራቸው ቃል ይህ ነው››

·         የእርሱ ርስት፣ልዩ ሀብት ዘጸ19፡5፣ ዘዳ4፡20፣7፡6፣ 14፡2፣ መዝ 135፡4 ምድርና ሞላዋ ለእግዚአብሔር ናት፥ ዓለምም በእርስዋም የሚኖሩ ሁሉ(መዝ 24፡1) ከብዙ ሕዝብ መካከል እስራኤል በእግዚአብሔር ተመረጠች የእርሱ ልዩ ሐብት (ዘጸ 19፡5)

·         የእርሱ ባሪያ እንዲሆኑ ኢሳ 41፡89፣44፡1፣2፣21 65፡9፣15 ኤር 30፡10፣46፡27፣28

·         የእርሱ ርስት  እንዲሆኑ ዘዳግም 9፡26፣32፡9፣ መዝ 33፡12፣74፡2፣78፡62፣71፣ 94፡6፣106፡5 ኤር 12፡7፣9

ርስት ማለት በእብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ ዉስጥ ያለዉ ትርጉም አንድ ዋጋዉ ዉድ ሆነ ርስት ለተወሰነ ሰዉ ወይም ቡድን መስጠት ማለት ነዉ፤( ኢያሱ 14፡1-15፣ በተለይ ቁ 13) ሌለኛዉ ትርጉም ባለቤቱ ርስቱን ትቶ ሲሞት የቅርብ የሚባለዉ ሰዉ የሚወርሰዉ ነዉ፤( ዘኁ 27፡7) እንደመጀመሪያዉ ትርጉም እስራኤል የእግዚአብሔር ርስት ናት ኢየሱስን አሁን ቢገድሉትም ወደፊት ሁሉም እስራኤል ይድናል (ሮሜ 11፡26)

ይህ ማጠቃለያ ብዙ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች የሚደግት ነዉ 1ጴጥ 2፡9 ብዙ ማስረጃዎች እንደሚሉት ጴጥሮስ የጻፈዉ ለአይሁድ አማኞች እንደሆነ ነዉ የተመረጡ ሕዝቦች፤ ቃሉ የመጣዉ ከዘጸ196፣ዘዳ 7፡6፣10፡15 ኢሳ 42፡16፣ 43፡20 እና 61፡6 ሌሎቹን ነጥቦች በግርጌ ማስታወሻ ይመልቱ፤

6.    ለተመረጠችዉ እስራኤል አቅርቦት

ስለ ተመረጠችዉና ስለተመሰረተችዉ እስራኤል እግዚአብሔር ከእነርሱ ጋር ስላደረገዉ አምስት ኪዳኖች እናያለን፤ አንዳንዶች እንደሚምኑት ይህ ኪዳን ለቤተክርስቲያን ነዉ ይላሉ፤ከዚህ በታች ሉትን ነገሮች በግልጽ እንመልከት፤

1.    1ቆሮንቶስ 10፡32 እንደሚያሳየዉ እስራኤል፣ አሕዛብና ቤተክርስቲያን ሶስቱ የተለያዩ ቡድኖች መሆናቸዉን ነዉ፤ ‹‹ለአይሁድም ለግሪክም ሰዎች ለእግዚአብሔር ቤተ ክርስቲያንም ማሰናከያ አትሁኑ››

2.    ጳዉሎስ ስለኪዳኑ በአዎንታዊና በአሉታዊ መንገድ ሲያረጋግጥ እናያለን፤ በሮሜ 9፡3-4 ይህ ኪዳን በቀጥታ ከብሔራዊ እስራኤል ጋር እንደሆነ ሲናገር ‹‹በሥጋ ዘመዶቼ ስለ ሆኑ ስለ ወንድሞቼ ከክርስቶስ ተለይቼ እኔ ራሴ የተረገምሁ እንድሆን እጸልይ ነበርና።እነርሱ እስራኤላውያን ናቸውና፥ ልጅነትና ክብር ኪዳንም የሕግም መሰጠት የመቅደስም ሥርዓት የተስፋውም ቃላት ለእነርሱ ናቸውና››  አሉታዊ የሆነ ንግግሩ ደግሞ አሕዛብን በተመለከተ ‹‹ስለዚህ እናንተ አስቀድሞ በሥጋ አሕዛብ የነበራችሁ፥ በሥጋ በእጅ የተገረዙ በተባሉት ያልተገረዙ የተባላችሁ፥ ይህን አስቡ››  (ኤፌ 2፡11-12፤) ትኩረት የሚያደርገዉ በተረሱት አሕዛብ ላይ ሲሆን ለተስፋዉ ኪዳን እንግዶች የሆኑ ናቸዉ፤

የኪዳኑን ቅደም ተከተል ስነመለከት ከአብርሃም ጋር( 1900 ዓ/ዓ/) የሙሴ ኪዳን (1450 ዓ.ዓ)፣ ከምድር ጋር (1400ዓ.ዓ)፣ ከዳዊት ጋር(1000ዓ.ዓ) እና አዲሱ ኪዳን (600ዓ.ዓ) ኪዳኖቹ ሁለት ዓይነት ናቸዉ፤ በሁኔታ ላይ የተመሰረቱ እና በሁኔታ ላይ ያልተመሰረቱ ናቸዉ፤ የሙሴ ሕግ በሁኔታ ላይ የተመሰረተ ሲሆን በእስራኤል ታማኝነት እና ለእግዚአብሔር መታዘዝ ላይ ያተኮረ ነዉ፤

ሁለቱ አይነት ኪዳኖች በተለያዩ የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች ዉስጥ የተለያዩ ናቸዉ በሮሜ 9፡4፣ በሁኔታ ላይ ያልተመሰረተዉ ኪዳን ኪዳናት መካከል የሚታይ ሲሆን በሁኔታ ላይ የተመሰረተዉ ኪዳን የሙሴ ሕግ ሆኖ በተሰጠዉ ሕግ ላይ የተመሰረተ ነዉ፤ በኤፌ 2፡11-16 በሁኔታ ላይ ያልተመሰረተዉ ኪዳን የተስፋዉ ኪዳን/ቃል) ሲባል (ቁ.12)፣ የሙሴ ኪዳን ግን የጥልን ግድግዳ የሰራ ነዉ… የትዕዛዛት ሕግ የያዙት በመመሪ ነዉ( ቁ.14-15)፤

የአብርሃም ኪዳን የመጀመሪያዉ ኪዳን ሲሆን እግዚአብሔር ከእስራኤል ጋር የመሰረተዉ ለሌሎቹ አራቱ መሰረት ነዉ፤

7.    የኤኤምሲ ጽሁፍ በአብርሃም ኪዳን ላይ

የአብርሃም ኪዳን የማይለወጥ፣ በሁኔታ ላይ ያልተመሰረተ እግዚአብሔር ከአይሁድ ጋር የገባዉ ኪዳን  እንደሆነ እናምናለን፤ኪዳኑም ለአይሁድ ሕዝብ ተስፋንና ለዘሮቻቸዉ( መሲሁ) ሲሆን እርሱም ወደፊት የሚመጣዉ  እስራኤልንና መላዉን አለም የሚቤዥ እንደሆነ ነዉ፤

8.    የአብርሃም ኪዳን

እግዚአብሔር ከአብርሃም ጋር ኪዳን አደረገ (ዘፍጥረት 12፡1-3፣7፣13፡14-17፣15፡1-21፣17፡1-21፣22፡15-18) ይህም ወደ አብርሃም ልጅ ይስሀቅ አለፈ( ዘፍ 26፡2-5፣24) ከዚያም ወደ ይስሀቅ ልጅ ያዕቆብ ( ዘፍ 28፡13-15) ስሙ እስራኤል ተባለ( ዘፍ 32፡28)፤ የተስፋዉ ኪዳን በጽኑ መሰረት ላይ የተመሰረተ ሆኖ ሁሉም ኪዳናት በመጀመሪዉ ገጽ ላይ አለ ዘፍጥረት 12፡1-3)

እነዚህ ቁልፍ የሆኑ የእግዚአብሔር አቅርቦቶች ናቸዉ፤

·         አብርሃምን ታላቅ ሕዝብ ማድረግ ( ዘፍ 12፡2፣13፡16፣ 15፡5፣ 17፡1-2፣7 22፡17)

·         የከነዓንን ምድር ለእርሱና ለዘሮቹ መስጠት ይህም በይስሀቅና ያዕቆብ፣ ከአካባቢዉ ተባረዉ ወጡ( ዘፍ 12፣17፣13፡14-17፣15፡17-21፣17፡18)

·         የአብርሃም ዘሮች በግብጽ ባሪያ ሆኑ ከ400 ዓመታት በኋላ ነጻ ወጡ( ዘፍ 1፡13-14)

·         የምድር ነገዶች ሁሉ በአብርሃም ይባረካሉ(ዘፍ 12፡3፣22፡18)